Jubileusz 800 – lecia śmierci
800-LETNIA ROCZNICA śmierci ŚW. STANISŁAWA BM.
Tło historyczne
800-letnia rocznica śmierci św. Stanisława Biskupa i Męczennika w 1879 roku przypadła w okresie rozbiorów Polski. Polityczny i geograficzny podział Rzeczypospolitej między zaborców, wywarł także piętno na życiu religijnym. Władze zaborcze Austrii, Prus i Rosji miały specyficzne i właściwe sobie podejście do religii katolickiej. Odbijało się to w zarządzeniach i ustawach nie zawsze przychylnych Kościołowi. Aby lepiej zrozumieć, dlaczego jubileusz ten miał mniej okazały charakter — o czym będzie mowa w następnym punkcie — dobrze będzie przedstawić sytuację Kościoła katolickiego w tym czasie pod zaborem austriackim w diecezji tarnowskiej.
Diecezja tarnowska, a w niej Szczepanów, leżała na kresach monarchii..
Gubernator lwowski bacznym okiem patrzył na tarnowską ziemię. 30 lat temu była tu słynna rzeź galicyjska. Pomimo, że skierowana była raczej przeciw szlachcie, jednak chłopów uważano ciągle za element żywy, fermentujący i niepewny. Każde większe skupienie ludu, także i o charakterze religijnym, mogło być nowym zarzewiem do buntu i walki. W pewnym stopniu stabilizację wprowadził bp Józef Wojtarowicz (biskupem w Tarnowie 1840-50). Opozycję wobec rządu austriackiego opłacił dymisją z biskupstwa i banicją. Dużą rolę odegrały płomienne kazania ks. Karola Antoniewicza, którymi przyczynił się do uspokojenia ludu.
Sytuację Kościoła katolickiego pod rządami Austriaków polepszył nieco konkordat z 1855 r. zawarty między Stolicą Apostolską (pap. Pius IX), a rządem austriackim (cesarz Franciszek Józef I). Świadomość religijna ludności wzrosła jeszcze bardziej i otrzymała większe swobody po przegranej przez Austrię bitwie z Prusami w 1866 r. Zaczął maleć liberalizm religijny, rozwijała się natomiast odnowa życia duchowego.
Rządy diecezją tarnowską sprawował bp Józef Alojzy Pukalski (biskup” tarnowski w latach 1852-85). Ten, ponad 80-letni wówczas biskup nie mógł podołać trudnym rządom diecezją, której obszar sięgał po Żywiec, Bielsko, Oświęcim — na zachodzie, granicząc z diecezją wrocławską, Krosno, Rudnik — na wschodzie, sąsiadując z diecezją lubelską i przemyską. ,,Prawą ręką” ordynariusza był prepozyt kapituły tarnowskiej — ks. Wawrzyniec Gwiazdoń, późniejszy administrator diecezji. W latach 1878 – 9 toczyła się ostra batalia między Austrią a Watykanem; początkowo o zupełną kasację i cyrkumskrypcję diecezji tarnowskiej do nowo zorganizowanego biskupstwa w Krakowie, a później (rok 1879) do odcięcia kilku zachodnich dekanatów, co też się tak stało. Rząd austriacki polecił 9 kwietnia 1879 r. ambasadorowi przy Watykanie hr. Paarowi prowadzić dalsze pertraktacje, ale już bez warunków kasacji diecezji w przyszłości, co dotąd stanowiło warunek nr l wszelkich rozmów. Tylko zdecydowana i nieugięta postawa papieża Leona XIII zapewniła istnienie diecezji. Obszerniej na ten temat pisze ks. B. Kumor w pracy: ,,Dzieje polityczno-geograficzne diecezji tarnowskiej” i w ,,Sprawa zniesienia diecezji tarnowskiej w 1879 r.” .
Wyżej wymienione przypadki zadecydowały, że uroczystości 800-lecia śmierci św. Stanisława ograniczyły się w rodzinnej diecezji do kilku dekanatów. Główne tło rozgrywek politycznych o byt diecezji przypada właśnie na miesiące tuż przed jubileuszem 1879 r. Pozytywne sfinalizowanie pertraktacji wymagało ciągłej czujności także i ze strony władz diecezjalnych. Zapewne nie chciał bp Pukalski drażnić władz austriackich, już i tak nie przychylnie ustosunkowanych za zdecydowaną postawę władz kościelnych zachowanie diecezji, organizowaniem nowych uroczystości, co od 1870 r.” było surowo zakazane. Należy uważać taką decyzję bpa Pukalskiego za rozsądną.
Dlatego rocznica 800-lecia śmierci św. Stanisława nie objęła całej diecezji tarnowskiej. Szczepanów gościł przedstawicieli duchowieństwa i wiernych z kilku sąsiednich dekanatów. Natomiast większy rozgłos i splendor ma dlań uroczystości maje w 1879 r. w Krakowie.
Przebieg uroczystości
Brak jest dokładniejszych danych, co do formy i treści, jakich nadał ks. “Wojciech Bobek — ówczesny proboszcz Szczepanowa uroczystościom 800-letniej rocznicy śmierci św. Stanisława. Jako źródło służy jedynie krótka notatka zapisana przez niego w Liber Memorabilium n. Jubileusz rozpoczął się 5 maja 1879 r. uroczystym nabożeństwem majowym. Prowadzenie jubileuszu miał zamiar powierzyć 00. Jezuitom z Krakowa, ale jak pisze „już byli zamówieni na misje (w Krakowie na Skałce) a więc do Szczepanowa przybyć nie mogli”. Codziennie rano w kościele św. Stanisława odprawiano Mszę św. z wystawieniem Najśw. Sakramentu i kazaniem. Po Mszy św. śpiewano suplikacje. O godz. 9.00 była celebrowana wotywa, a później suma z wystawieniem w monstrancji. Po południu ludzie śpiewali uroczyste nieszpory z wystawieniem Jezusa Eucharystycznego, głoszona była nauka i odbywała się procesja. W czasie każdej Mszy św. homilie głosili księża z sąsiednich parafii, a medytacje po nieszporach kolejno księża: ks. Leja z Seminarium Duchownego w Tarnowie, ks. W. Wąsikiewicz proboszcz ze Starego Wiśnicza, ks. Krzysiński — wikariusz katedralny i A. Góralik — profesor Seminarium Tarnowskiego. Przez te dni w kościele parafialnym św. Marii Magdaleny 13 kapłani spowiadali wiernych, a „Komunii św. rozdano przeszło 4.000″. W pierwszy dzień byli księża i wierni z dekanatu wojnickiego, w drugi — z brzeskiego, trzeci — z bocheńskiego. W ostatnim dniu wszyscy, którzy tylko mogli przybyć, bez specjalnych zaproszeń. 8 maja sumę celebrował ks. prałat infułat Michał Król” inpontificalibus.
W wigilię 8 maja przybyła pielgrzymka z Lwowa odwiedzić miejsce urodzenia św. Stanisława, pod przewodnictwem ks. Stojałowskiego. Od godz. 4-tej rano 8 maja 20 przybyłych księży z pielgrzymami odprawiało Msze św.
W tym dniu kazanie na sumie wygłosił ks. Stojałowski. Pielgrzymi zwiedzili oba kościoły i miejsca związane z kultem św. Stanisława. Następnie udali się do Słotwiny i dalej do Krakowa.
Z racji jubileuszu ks. Bobek sprawił: tace i ampułki ze srebra chińskiego, komplet 12 stuł fioletowych do słuchania Spowiedzi św., dwie chorągwie małe koloru białego i jedną koloru czerwonego. Zakupiono rozbierany ołtarz: polowy i przenośną w częściach ambonę, która do dziś znajduje się w kościele św. Stanisława. Rozszerzono wejście od strony zachodniej do tegoż kościoła i zbudowano kamienne schody. Na pamiątkę jubileuszu sprawiono duży żelazny krzyż z wizerunkiem P. Jezusa w metalu, pozłocony i umieszczono go na kamiennym postumencie.
Tyle można wyczytać w parafialnych dokumentach o jubileuszu 800-lecia śmierci św. Stanisława B. IM. w parafii Szczepanowskiej. Możliwe jest, że uroczystości te miały bogatszą oprawę i nie jest znana dokładnie ilość wiernych w niej uczestniczących. Wiązało się to zapewne ze zbyt małym rozgłosem o czym wspomniałem wyżej.